Με συνέπεια και Ανεξάρτητο λόγο Κινούμαστε Δυναμικά

Για ένα Απαλλαγμένο απο κομματικές εξαρτήσεις ΟΕΕ

Για την Αναβάθμιση της Οικονομικής Επιστήμης

Για Επαγελματική Αξιοπρέπεια

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΥΠ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΝΙΚΗΣ 5-7

10180 ΑΘΗΝΑ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ                                                                                                                         TΗΛ.:  210-3332551/2

FAX: 210-3332559

e-mail : press@mnec.gr

Αθήνα, 14 Ιανουαρίου 2010

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Καλό μεσημέρι.

Όπως γνωρίζετε όλοι σας, το Υπουργικό Συμβούλιο, προ ολίγου, συζήτησε και ενέκρινε το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο εμείς λέμε Πρόγραμμα Σταθερότητας Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης, και το οποίο η ελληνική Κυβέρνηση θα υποβάλλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αύριο.

Καταρχάς, το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης συντάχθηκε - και θέλω και πάλι να το πω δημόσια και να ευχαριστήσω τους συναδέλφους μου - με σημαντική συνεισφορά πολλών Υπουργείων, όχι μόνο του δεύτερου Οικονομικού Υπουργείου στον οικονομικό κύκλο, του Υπουργείου Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, αλλά και με σημαντική συνεισφορά πολλών άλλων Υπουργείων.

Και αυτό για ένα πάρα πολύ απλό λόγο, γιατί εμπεριέχει μια σειρά από κατευθύνσεις τομών και αλλαγών, στις οποίες τα άλλα Υπουργεία έχουν βασικό ρόλο κατευθυντήριο.

Όπως όλοι σας γνωρίζετε, είχαμε εδώ επί τρεις ημέρες ένα κλιμάκιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, για συνομιλίες, οι οποίες ήταν πολύ χρήσιμες και οι οποίες μας βοήθησαν, ώστε να καταλήξουμε σε ένα τελικό κείμενο.

Αυτό που προέκυψε από αυτές τις συναντήσεις και αποτυπώθηκε και σε αυτό το κείμενο, ήταν η ανάγκη, η ελληνική Κυβέρνηση να είναι πολύ ξεκάθαρη, όσον αφορά στο έτος 2010, για τα συγκεκριμένα ποσοτικοποιημένα μέτρα, με τα οποία θα μειωθεί το έλλειμμα από το 12,7% στο 8,7%, αυτή τη μεγάλη δημοσιονομική διόρθωση των τεσσάρων μονάδων.

Επίσης, προέκυψε η ανάγκη να αποτυπωθούν με σαφήνεια όλες οι αλλαγές θεσμικού χαρακτήρα, οι αλλαγές στον τρόπο κατάρτισης και παρακολούθησης του προϋπολογισμού, οι αλλαγές στο φορολογικό σύστημα που δρομολογούνται.

Επίσης, οι αλλαγές στο παραγωγικό πρότυπο της χώρας, οι πολιτικές που θα αλλάξουν το παραγωγικό πρότυπο της χώρας, οι αλλαγές στο σύστημα διακυβέρνησης, δηλαδή στον τρόπο λειτουργίας του δημοσίου τομέα, αλλά και η συζήτηση που έχει ξεκινήσει για το ασφαλιστικό σύστημα και τις αλλαγές στο σύστημα υγείας. Όλα αυτά, αποτυπώθηκαν με συμπλήρωσή του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης με λεπτομερείς πίνακες, με χρονοδιαγράμματα εφαρμογής, από τους οποίους μάλιστα χαρακτηρίζονται.

Το πρόγραμμα έχει ένα σημείο αφετηρίας, το οποίο γνωρίζουμε όλοι μας. Αποτυπώνει με πολύ καθαρό τρόπο από πού ξεκινάμε. Από πού ξεκινάμε από πλευράς κατάστασης στην οικονομία, αλλά ακόμα πιο σημαντικό, από πού ξεκινάμε από πλευράς δημοσιονομικής θέσης της χώρας, την εξαιρετικά δύσκολη δημοσιονομική θέση.

Εξηγείται γιατί φτάσαμε εδώ, με μεγάλη σαφήνεια, γίνεται αναφορά σε κείμενα της Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος, με τα οποία αποτυπώνεται ότι ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός του 2009 δεν είχε να κάνει με την κρίση, αλλά με επιλογές και αδυναμίες της προηγούμενης Κυβέρνησης.

Σημείο αφετηρίας είναι και η έλλειψη ανταγωνιστικότητας της χώρας και με βάση αυτά τα σημεία αφετηρίας γίνεται κατ΄ αρχάς ένα μακροοικονομικό σενάριο, το οποίο στηρίζεται και υποστηρίζεται από μία σειρά από πολιτικές. Το μακροοικονομικό σενάριο προβλέπει μία αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης από το -1,2% το 2009, στο -0,3 το 2010 και σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2011, ξεκινώντας από το 1,5% και φτάνοντας στο 2,5% το 2013.

Είναι ένα σενάριο, το οποίο θεωρούμε ρεαλιστικό. Και το θεωρούμε ρεαλιστικό για τουλάχιστον τρεις λόγους. Καταρχάς, διότι θεωρούμε ότι υπάρχουν αυτή τη στιγμή πόροι στην οικονομία, όπως για παράδειγμα τα 16 δισ. των Διαρθρωτικών Ταμείων από το ΕΣΠΑ, που θα χρησιμοποιηθούν και θα βοηθήσουν την ανάπτυξη. Υπάρχουν και μια σειρά από πολιτικές σε εξέλιξη, που θα ανοίξουν νέους αναπτυξιακούς δρόμους.

Θεωρούμε πάρα πολύ σημαντικό ότι η μείωση του ελλείμματος από μόνη της θα λειτουργήσει αναπτυξιακά. Είμαστε σε τέτοιο υψηλό έλλειμμα, που η μείωσή του απελευθερώνει πόρους και απελευθερώνει πόρους στην ιδιωτική οικονομία, οι οποίοι γίνονται επενδύσεις.

Και στην πράξη, πιστεύουμε ότι με τις πολιτικές και με τις παρεμβάσεις μας θα αρχίσουμε να αλλάζουμε σιγά-σιγά το πρότυπο ανάπτυξης, πηγαίνοντας σε μία ανάπτυξη, που βασίζεται πολύ περισσότερο στις εξαγωγές και στις επενδύσεις. Επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη και λιγότερο στην κατανάλωση, όπως γινόταν μέχρι σήμερα.

Δίπλα σε αυτό το μακροοικονομικό σενάριο, υπάρχει ένα δημοσιονομικό σενάριο βεβαίως και αυτό αν θέλετε είναι και το κομμάτι του προγράμματος, που θα έχει και τη μεγαλύτερη σημασία -τουλάχιστον προσοχή.

Το δημοσιονομικό σενάριο λίγο πολύ το γνωρίζατε εκ των προτέρων. Η συγκεκριμένη του αποτύπωση είναι μία τριετής προσαρμογή με τέσσερις μονάδες τον πρώτο χρόνο, 3,1 μονάδες το δεύτερο και 2,8 μονάδες τον τρίτο χρόνο. Στον τρίτο χρόνο το έλλειμμα κατεβαίνει κάτω από το 3% σε 2,8% και στον τέταρτο χρόνο φτάνει το 2%.

Παράλληλα, σε σχέση με το έλλειμμα, θεωρούμε ότι μέσα από τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων, αλλά και από ένα πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και μετοχοποιήσεων, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ σταθεροποιείται το 2011 και αρχίζει να υποχωρεί από το 2012 και μετά.

Αυτά τα σενάρια δεν θα είχαν καμία απολύτως σημασία και βάση, αν δε στηριζόταν σε συγκεκριμένα μέτρα και σε πολιτικές. Για το 2010 λοιπόν, υπάρχει ένας εξαιρετικά λεπτομερής κατάλογος, πώς ξεκινώντας από το 12,7% κατεβαίνει κάποιος και φτάνει στο 8,7% και μάλιστα πηγαίνοντας και λίγο παρακάτω από το 8,7%, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να έχουμε κάποια περιθώρια ελιγμού.

Να τονίσω ότι υπάρχει ένα εναλλακτικό μακροοικονομικό σενάριο, το οποίο όμως καταλήγει στο ίδιο δημοσιονομικό σενάριο. Με άλλα λόγια, εάν η ανάπτυξη δεν είναι η ίδια, εάν δεν έχουμε τον ίδιο ρυθμό αύξησης των εσόδων, θα υπάρξουν προσαρμογές από την πλευρά των δαπανών, για να μπορέσουμε να φτάσουμε στο ίδιο χρονοδιάγραμμα. Το δημοσιονομικό μας σενάριο είναι σκληρό με αυτή την έννοια, δηλαδή θα επιτευχθεί με κάθε τρόπο.

Για το 2010 εξειδικεύονται τα συγκεκριμένα μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος και αναλύονται σε αρκετή λεπτομέρεια οι συγκεκριμένες θεσμικές κινήσεις, που μπαίνουν μπροστά, για να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε αυτή την προσαρμογή: θεσμικές κινήσεις, που έχουν να κάνουν για παράδειγμα με την ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας, δηλαδή ανεξαρτητοποίηση της Στατιστικής Υπηρεσίας, κατάθεση νομοσχεδίου για δημιουργία Σώματος Ελέγχου του Προϋπολογισμού στη Βουλή, θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων.

Οι μεταρρυθμίσεις, που έχουν να κάνουν με τον τρόπο παρακολούθησης του προϋπολογισμού, μία σειρά από δεσμεύσεις που έχει αναλάβει ο Πρωθυπουργός, οδηγίες που έχει δώσει στους Υπουργούς και τις οποίες ήδη υλοποιούμε. Χθες, για παράδειγμα έγινε η πρώτη Σύσκεψη του Υπουργείου Οικονομικών με τα στελέχη των άλλων Υπουργείων, για την κατά μήνα παρακολούθηση των ελέγχων.

Υπάρχει μία καινοτομία, την οποία δεν είχαμε προαναγγείλει και αυτή είναι η χρήση ενός αποθεματικού, αν θέλετε, ή ενός 90% του συνόλου των δαπανών πλην μισθών και συντάξεων και η απελευθέρωση μόνον του 90% των δαπανών σε μηνιαία βάση προς τα Υπουργεία. Με τη λογική αυτή κρατείται ένα 10%, το οποίο θα μας βοηθήσει να καλύψουμε οποιεσδήποτε υπερβάσεις ή οποιαδήποτε υστέρηση εσόδων έχουμε, μέχρις ότου πάρουν μπροστά οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί.

                        Γίνεται μία εκτενής συζήτηση, δεν θα την επαναλάβω, γιατί θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε γι΄ αυτό στο τέλος του μήνα, όταν θα σας ανακοινώσουμε τις βασικές κατευθύνσεις του φορολογικού νομοσχεδίου, για τη μεταρρύθμιση στη φορολογία.

Γίνεται μια συζήτηση εκτενής για το τι θα κάνουν Υπουργεία, όπως το Υπουργείο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, τις διαρθρωτικές αλλαγές κ.ο.κ. Επαναλαμβάνω ότι σε όλα αυτά τα ζητήματα αναλαμβάνονται χρονικές δεσμεύσεις, με βάση τις οποίες βεβαίως και θα κριθούμε.

Κλείνω αναφέροντας τα επόμενα βήματα από εδώ και πέρα. Σήμερα το απόγευμα στις 17.00, στη Βουλή, έχω ζητήσει από την Πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών και τον Πρόεδρο της Βουλής μία σύγκληση κοινή των Διαρκών Επιτροπών Οικονομικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, για μία πρώτη ενημέρωση σχετικά με το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Εάν δεν με απατά η μνήμη μου, είναι η πρώτη φορά που η ελληνική Κυβέρνηση, έστω ενημερώνει τη Βουλή. Αντιλαμβανόμαστε ότι δεν έχει το χρόνο να γίνει μια ενδελεχή συζήτηση, δεδομένου ότι σήμερα το πρωί δώσαμε το κείμενο. Αλλά τουλάχιστον ενημερώνουμε τη Βουλή πριν, όπως πρέπει και θεσμικά, πριν υπάρξει η επίσημη κατάθεση του κειμένου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Έχω δηλώσει την απόλυτη ετοιμότητα του Υπουργείου να επαναλάβουμε στην Επιτροπή αυτή, την επόμενη, ή τη μεθεπόμενη εβδομάδα, για να γίνει μία πλήρης συζήτηση, έτσι ώστε οι βουλευτές όλων των κομμάτων να έχουν την ευκαιρία να δουν το κείμενο, να το μελετήσουν και να έρθουν με θέσεις, αντιθέσεις, ερωτήματα.

Με βάση την αυριανή κατάθεση του κειμένου, το χρονοδιάγραμμα προβλέπει τη συζήτηση της έκθεσης της Επιτροπής, από το κολέγιο των Επιτρόπων, πιθανότατα πριν το τέλος του μήνα. Σε κάθε περίπτωση, στο Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών, που θα γίνει 15 και 16 Φεβρουαρίου, θα υπάρξει η συζήτηση και έγκριση του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Για την υπαγωγή της Ελλάδας στο άρθρο 104 παράγραφος 9, θα υπάρξει επίσης και μια δεύτερη συζήτηση, για τα στατιστικά στοιχεία, στη συνέχεια της συζήτησης, που θα γίνει Δευτέρα και Τρίτη τώρα, με ένα σχέδιο δράσης για την ανάκτηση της αξιοπιστίας των ελληνικών στατιστικών στοιχείων. Και μετά απ’ αυτό, μπαίνουμε στη «ρουτίνα» των μηνιαίων επισκέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την παρακολούθηση της υλοποίησης του προγράμματος αυτού. Και σε τέσσερις μήνες από τότε έχουμε και την πρώτη μεγάλη έκθεση, για το κατά πόσο η ελληνική Κυβέρνηση υλοποίησε τις δεσμεύσεις τις οποίες έχει αναλάβει από κοινού με την Επιτροπή.

Κλείνω, τονίζοντας ότι το πρόγραμμα αυτό είναι ένα δύσκολο πρόγραμμα. Είναι ένα - έχω ακούσει τη λέξη - φιλόδοξο. Η φιλοδοξία δεν είναι κακό πράγμα, είναι καλό. Αρκεί να μπορείς να τη φέρεις σε πέρας, να την κάνεις πράξη. Εμείς πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε πράξη αυτά τα οποία λέγονται μέσα στο πρόγραμμα.

Αλλά βέβαια είναι ένα πρόγραμμα το οποίο δεν αφορά απλώς το Υπουργείο Οικονομικών. Είναι ένα πρόγραμμα όλης της Κυβέρνησης και αυτό σηματοδοτήθηκε σήμερα με το Υπουργικό Συμβούλιο, με τις τοποθετήσεις όλων των Υπουργών. Διότι η σωστή εφαρμογή του, τόσο ως προς το δημοσιονομικό σκέλος, όσο ως προς το αναπτυξιακό, αφορά βεβαίως όλη την Κυβέρνηση και θα έλεγα αφορά και όλη την κοινωνία.

Η ελληνική κοινωνία θα βγει κερδισμένη από την ορθή υλοποίηση αυτού του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Λ. ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ: Υπουργέ, πότε θα αποστείλετε στις Βρυξέλλες το πρόγραμμα, πως περιμένετε να το υποδεχθούν οι Βρυξέλλες ή αν έχετε κάποιες πρώτες αντιδράσεις ήδη. Και μπορείτε να γίνετε λίγο πιο συγκεκριμένος στο θέμα των αποκρατικοποιήσεων; Ποιες μεγάλες κρατικές εισηγμένες εταιρείες θα πάτε σε μειώσεις ποσοστών μέσα στην τριετία αυτή, μπορείτε να μας πείτε;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Όπως είπα και πριν, αποστέλλεται στις Βρυξέλλες, αύριο, επισήμως. Αποστέλλεται ταυτόχρονα και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Από σήμερα, θα βρίσκεται το ελληνικό κείμενο στον κόμβο του Υπουργείου. Το αγγλικό κείμενο, που είναι και το πρωτότυπο - θα μου επιτρέψετε να πω - θα βρίσκεται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου από αύριο.

Καταρχάς, δεν τίθεται ζήτημα μη αποδοχής, μη έγκρισης. Και δεν το λέω αυτό για να προκαταλάβω οποιαδήποτε συζήτηση ή απόφαση ή εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή απόφαση του Συμβουλίου. Είναι προφανές. Απλώς θέλω να πω ότι είναι ένα κείμενο, το οποίο εμείς πιστεύουμε ότι έχει όλα τα εχέγγυα, για να είναι ο πιλότος μας, ο δικός μας χάρτης για τα επόμενα χρόνια, με κοινή απόφαση όλων των Υπουργών του Συμβουλίου Ecofin.

Ως προς τις αποκρατικοποιήσεις, στο κείμενο, όπως είδατε, γίνεται μια αποτύπωση του μετοχικού κεφαλαίου του ελληνικού Δημοσίου σε εισηγμένες εταιρείες και μη, και αποτυπώνεται με πολύ αδρές γραμμές μια στρατηγική. Δεν αποτυπώνονται συγκεκριμένες επιλογές. Θέλω να διαψεύσω διάφορα περιφερόμενα σενάρια, διότι απ’ τη στιγμή που αναφέρει κάποιος ένα ζήτημα, αμέσως δημιουργείται ένα πρώτο σενάριο αποκρατικοποίησης «χ» ή «ψ» φορέα.

Απ’ αυτά που ακούτε, τίποτα δεν έχει αποφασιστεί. Και αυτό για έναν πολύ απλό λόγο. Γιατί το Υπουργείο Οικονομικών θα καταθέσει για συζήτηση στο Υπουργικό Συμβούλιο μία πλήρη πρόταση και διαφορετικά σενάρια μετοχοποιήσεων και αποκρατικοποιήσεων, που συνδυάζουν την παραμονή σε πλειοψηφία σε κρίσιμες εταιρείες ή τομείς, την παραμονή σε μία μειοψηφία υψηλή σε άλλους και την πλήρη αποκρατικοποίηση σε κάποιες εταιρείες, όπως επίσης και τη χρήση σχημάτων δημιουργίας εταιριών συμμετοχών συνολικών, στην οποία θα μπουν μέσα εταιρείες.

Ξέρετε ότι υπάρχουν σε διαδικασίες ορισμένα πράγματα. Για παράδειγμα πουλάμε τέσσερα airbus, αεροπλάνα τα οποία μας είχαν μείνει απ’ την παλιά Ολυμπιακή. Αυτά είναι πλήρης αποκρατικοποίηση. Δεν υπάρχει λόγος το ελληνικό Δημόσιο να κρατήσει 51% ή 34% τα αεροπλάνα αυτά.

Από εκεί και πέρα, προφανώς, η πλήρης εξειδίκευση του προγράμματος αποκρατικοποίησης είναι κάτι το οποίο, καταρχάς δεν είχαμε καμία απολύτως υποχρέωση να γίνει στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Εμείς το μόνο το οποίο λέμε είναι ότι, κάνουμε μία εκτίμηση εσόδων, για τα επόμενα τρία χρόνια και με βάση αυτό θα κάνουμε μία εισήγηση στο Υπουργικό Συμβούλιο, τις επόμενες εβδομάδες.

Κ. ΤΣΑΧΑΚΗΣ: Είπατε ότι υπάρχουν δύο σενάρια για την ανάπτυξη και ένα δημοσιονομικό. Αν κατάλαβα καλά για να το αποσαφηνίσουμε, αν έχουμε μειωμένη ανάπτυξη το 2011 και το 2012, θα γίνουν προσαρμογές απ’ την πλευρά των δαπανών. Ένα είναι αυτό, να το διευκρινίσετε.

                        Και δεύτερον. Έχετε ποσοτικοποιήσει και τις δαπάνες για καταναλωτικές, λειτουργικές και μισθούς και συντάξεις. Άρα, έχετε καταλήξει απ’ ότι αντιλαμβάνομαι και στην εισοδηματική πολιτική για να έχετε βγάλει τα νούμερα. Και θα ήθελα αν μπορείτε να μας διευκρινίσετε που θα μπει το πλαφόν και ποιοι θα πάρουν το 1,5%.

                        Και ένα τελευταίο, στην προηγούμενη ερώτηση. Είπατε τα σενάρια που διαβάσατε. Το σενάριο που παίζει σήμερα στον ελληνικό Τύπο, είναι για το ΤΤ συγκεκριμένα, ότι πωλείται το ΤΤ. Αυτό διαψεύδετε; Ευχαριστώ.

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Ως προς το δεύτερο ερώτημά σας, δεν υπάρχει καμία ειλημμένη απόφαση σχετικά με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Δεν έχει γίνει καν συζήτηση και επεξεργασία για το τι ακριβώς θα γίνει με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Υπάρχει μια ενιαία διοίκηση, που μόλις ανέλαβε. Όταν γίνει μια συζήτηση για το πώς ακριβώς και τι θέλουμε να κάνουμε, θα βγουν οι αποφάσεις.

Αλλά ειλικρινά δεν καταλαβαίνω από πού εκπορεύεται η σημερινή συζήτηση που έχει προκύψει και τα δημοσιεύματα τα οποία έχουμε δει.

Ως προς την εισοδηματική πολιτική, αυτό που αποτυπώνει το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης είναι ορισμένα γενικά νούμερα. Αλλά θα μου επιτρέψετε να επαναλάβω ότι οι λεπτομέρειες της εισοδηματικής πολιτικής θα ανακοινωθούν το Φεβρουάριο, μαζί με το νομοσχέδιο.

ΕΛ. ΑΡΛΑΠΑΝΟΥ: Θα ήθελα να επιμείνω λίγο στο θέμα του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Εσείς, θα κάνατε μία εισήγηση για την πλήρη αποκρατικοποίησή του; Τάσσεστε υπέρ ενός τέτοιου σεναρίου;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Είπα μόλις ότι θα κάνω μία εισήγηση στο Υπουργικό Συμβούλιο, συνολικά για ένα πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Δεν έχω κάνει καμία εισήγηση στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Δεν έχει γίνει καν μία συζήτηση για το τι ακριβώς θέλουμε να κάνουμε.

Δ. ΜΑΥΡΟΜΑΤΗ: Η αντίδραση της αγοράς σήμερα δείχνει ότι μάλλον οι επενδυτές δεν έχουν πειστεί για το Πρόγραμμα Σταθερότητας που υποβάλλετε και αυτό ήταν ένα κρίσιμο σημείο χρονικό σήμερα, για την μετέπειτα πορεία του κλίματος. Πώς σχολιάζετε το θέμα αυτό;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Καταρχάς, θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω μαζί σας ως προς το εξής: οι τελευταίες δύο-τρεις μέρες, ήταν εξαιρετικά δύσκολες στην αγορά. Είναι ένας συνδυασμός δυσμενών δημοσιευμάτων. Είδαμε ένα χθεσινό πρωτοσέλιδο σε βρετανική εφημερίδα, το οποίο δεν περιποιεί τιμή για τη χώρα. Να ξεκαθαρίσω, βεβαίως, ότι αφορά τις πρακτικές της προηγούμενης Κυβέρνησης και όχι βεβαίως της σημερινής, η οποία έχει αναλάβει πρωτοβουλίες σχετικά με τα στατιστικά στοιχεία.

                        Υπάρχουν αναλύσεις αμφίβολης αξίας σχετικά με τον παραλληλισμό της Ελλάδας με χώρες που βρίσκονται σε άλλες ηπείρους. Υπάρχουν δημοσιεύματα άλλων εφημερίδων από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, καταστροφικών σεναρίων.

                        Όλο αυτό, έχει δημιουργήσει μια νευρικότητα στις αγορές. Κατά κανένα τρόπο, δεν μπορεί κανένας να πει ότι οι αγορές έχουν ήδη αντιδράσει σε ένα Πρόγραμμα Σταθερότητας, το οποίο δεν έχουν καν δει. Οι πρώτες αντιδράσεις που έχουμε από αναλύσεις είναι ότι πρόκειται για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα. Ορισμένοι αναλυτές θέτουν το ερώτημα της συμβατότητας των μακροοικονομικών σεναρίων με τους δημοσιονομικούς στόχους. Αλλά, ξέρετε, αν ήμασταν λιγότερο φιλόδοξοι, θα είχαμε την κριτική «μα, δεν κάνετε αρκετά».

                        Έχουμε ένα φιλόδοξο σενάριο δημοσιονομικής προσαρμογής και ο Πρωθυπουργός ήταν απολύτως σαφής. Πιστεύουμε ότι αυτό υποστηρίζεται πλήρως από το Πρόγραμμα και ότι αυτό το δημοσιονομικό σενάριο θα υλοποιηθεί. Επαναλαμβάνω, όμως: δεν νομίζω πως είναι χρήσιμο να βλέπουμε και να ερμηνεύουμε καθημερινές διακυμάνσεις στα spreads των ελληνικών ομολόγων ως το βασικό μας κανόνα και καθοδηγητή για την πολιτική στη χώρα μας.

                        Πρέπει να έχουμε λίγη ψυχραιμία, να έχουμε πολύ υπομονή, κρινόμαστε κάθε μέρα, βεβαίως, αλλά κρινόμαστε και σε ένα βάθος χρόνου. Δηλαδή, θα κριθούμε από την ανάλυση του Προγράμματος Σταθερότητας, θα κριθούμε από την αντίδραση της αγοράς στην ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Πρόγραμμα Σταθερότητας. Θα κριθούμε από την υλοποίηση των μέτρων που έχει το Πρόγραμμα Σταθερότητας και από τους πρώτους μήνες του 2010. Θα κρινόμαστε κάθε μέρα αυτό το εξάμηνο, και όλο αυτό το χρόνο και στα επόμενα χρόνια.

Μ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ: Τι περιλαμβάνει το σκληρό σενάριο που είπατε πριν; Και αν είναι ενήμεροι στις Βρυξέλλες για το εναλλακτικό αυτό σχέδιο; Ευχαριστώ.

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ:  Περιλαμβάνει δεσμεύσεις περαιτέρω περικοπών και αύξησης φόρων, οι οποίες μαζί θα βοηθήσουν, ώστε να μην ξεφύγουμε από τον δημοσιονομικό στόχο. Δεν υπάρχει, όμως, περαιτέρω εξειδίκευση επ’ αυτού. Βεβαίως, ο κ. Ζανιάς, τον οποίο θέλω να ευχαριστήσω και για τη δουλειά που έχει κάνει για το Πρόγραμμα Σταθερότητας, μού τονίζει ότι μιλάμε για μία διαφορά της τάξης του 0,3% του ΑΕΠ, δεν είναι μια τεράστια διαφορά συνολικά.

Γ. ΖΑΝΙΑΣ (πρόεδρος ΣΟΕ): Είναι 0,3% για το 2011 και 0,3% για το 2012. Επίσης, για το 2010, αν έχετε προσέξει στο Παράρτημα Γ’, υπάρχει ήδη ένα μαξιλαράκι 0,2% του ΑΕΠ για την περίπτωση που κάποιες προβλέψεις πέσουν έξω και σε κάθε περίπτωση έχουν υποεκτιμηθεί τα έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής. Διότι, όπως θα δείτε στο σχέδιο, υπάρχει ένα πλήρες σχέδιο για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Έχει υποεκτιμηθεί το ποσό το οποίο θα εισπράξουμε, παραδείγματος χάρη το 2010, από την πάταξη της φοροδιαφυγής. Για να καταλάβετε, είναι 1,2 δις ευρώ μόνο που έχει υπολογιστεί, μόνο εφαρμόζοντας το ποσοστό του ΦΠΑ του 2007-2008 στο 2010, δηλαδή να επανέλθουμε στην προ του 2009 αποτελεσματικότητα. Μόνο αυτό, χωρίς να ενεργοποιηθούν τα άλλα μέτρα. Είναι σοβαρά υποεκτιμημένο.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εναλλακτικό σχέδιο υπάρχει;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ:  Μας είχαν ζητήσει να κάνουμε εναλλακτικό σχέδιο κι αυτό είναι το εναλλακτικό σχέδιο το οποίο έχουμε.

ΕΙΡ. ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ: Ήθελα να ρωτήσω σε ποια περίπτωση θα ενεργοποιηθεί αυτό το εναλλακτικό σενάριο, γιατί καταλαβαίνω ότι θα μπει μπροστά μια διαδικασία παρακολούθησης ανά μήνα με τις Βρυξέλλες. Αν, ας πούμε, το Φεβρουάριο ή το Μάρτιο, διαπιστωθεί απόκλιση, αμέσως ενεργοποιείται ένα άλλο σενάριο;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Θέλουμε να διατηρήσουμε μια ευελιξία ως προς αυτό. Αλλά θέλω να μείνω στην πολιτική δέσμευση που έχει αναλάβει η Κυβέρνηση, στο υψηλότερο επίπεδο, που είναι αυτό του Πρωθυπουργού, λέγοντας ότι θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί για να μπορέσουμε να πετύχουμε τους στόχους τους οποίους έχουμε θέσει.          

                        Αυτό σημαίνει ότι, εάν χρειαστεί να παρθούν περαιτέρω μέτρα για να καταφέρουμε να φτάσουμε στους στόχους, θα παρθούν. Ο Πρωθυπουργός – και αποτυπώνεται αυτό και στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης – κάποια στιγμή είπε ότι, αν χρειαστεί να φέρουμε και έναν συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, θα το κάνουμε.

                        Ελπίζουμε να μην χρειαστεί, δεν δουλεύουμε σ’ αυτή τη λογική, αλλά η λογική μας είναι να εφαρμόσουμε όχι απλώς τον προϋπολογισμό, αλλά πέρα απ’ αυτόν, διότι είδατε ότι υπάρχει μια μεγαλύτερη μείωση του ελλείμματος από αυτό που προβλέπει ο προϋπολογισμός. Αλλά, επαναλαμβάνω: είμαστε έτοιμοι για οτιδήποτε έξτρα μέτρα χρειαστούν.

Κ. ΣΙΩΜΟΠΟΥΛΟΣ: Υπουργέ, αποσύρατε πριν από λίγες ημέρες την τροπολογία για τα τσιγάρα, τις γονικές παροχές και τα ποτά και μαθαίνουμε, εσείς το είπατε, ότι θα ετοιμαστεί κάποιο φορολογικό νομοσχέδιο. Πότε θα το καταθέσετε αυτό το νομοσχέδιο και πότε θα ισχύουν οι διατάξεις για τις γονικές παροχές, θα έχουν αναδρομική ισχύ ή θα ισχύουν από τη μέρα της κατάθεσης ή της ψήφισής του;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Πράγματι ανακοίνωσα χθες ότι θα αντικαταστήσω την τροπολογία η οποία έχει κατατεθεί, βεβαίως όχι νύχτα, αλλά είχε κατατεθεί σε ένα άσχετο νομοσχέδιο, επειδή υπήρχε ζήτημα δημοσιονομικό και άρα επειγόμασταν. Αλλά επειδή δημιουργήθηκε ένα μεγάλο ζήτημα στο θέμα αυτό και δεν ήθελα να χρησιμοποιηθεί ως αφετηρία συζήτησης διαδικασίας, κάτι το οποίο είναι σωστά στοχευμένο, γι’ αυτό αύριο θα κατατεθεί και θα ψηφιστεί με διαδικασία κατεπείγοντος ένα σύντομο σχέδιο νόμου με δύο άρθρα για τη φορολογία στα ποτά και τα τσιγάρα και τις γονικές παροχές.

                        Ως προς τις γονικές παροχές, θα ισχύει από την κατάθεση της τροπολογίας, από εκείνη την ημερομηνία, από τις 8 του μηνός. Να θυμίσω ότι συνταγματικά θα μπορούσε κάποιος να πάει και μέχρι τον Οκτώβριο, αλλά επειδή δεν θέλουμε να ξεκινήσει μία νέα συζήτηση περί αναδρομικής φορολόγησης, το ξεκινάμε από τις 8 του μηνός, όπως ήταν και στην κατάθεση της τροπολογίας.

                        Και βέβαια, το ίδιο το φορολογικό νομοσχέδιο είναι άσχετο μ’ αυτό, θα κατατεθεί τέλος Φεβρουαρίου, όπως έχουμε δεσμευτεί.

ΣΤ. ΚΡΑΛΟΓΛΟΥ:  Στην ίδια τροπολογία και για τα τσιγάρα και για τα ποτά βλέπουμε ότι έχει αναθεωρηθεί κάπως και ο αρχικός στόχος που είχατε γι’ αυτά τα έσοδα και η εκτέλεση για το μέσο πακέτο τσιγάρα, να υποθέσουμε ότι θα μειωθεί η φορολογία, θα αυξηθεί σε σχέση με την αρχική εισήγηση που είχατε κάνει;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Όπως ξέρετε, η φορολόγηση των τσιγάρων είναι αποτέλεσμα τριών διαφορετικών συντελεστών, είναι πολύ πολύπλοκο. Εμείς, ξεκινήσαμε με κάποιες βασικές αρχές. Πρώτη αρχή, είναι ένα σημαντικό έσοδο για το Κράτος, το οποίο θα πάει, όπως έχουμε πει, στην Υγεία. Δεύτερη αρχή, ότι θα υπάρξει μια επιβάρυνση, αλλά να μην είναι υπερβολική. Και τρίτη, ότι θα διατηρήσουμε μία διαφοροποίηση ανάμεσα στα ακριβά και στα φτηνά τσιγάρα, σε αντίθεση με την πολιτική της Νέας Δημοκρατίας, που αύξησε πάρα πολύ τη φορολογία στα τσιγάρα που καπνίζει κόσμος με χαμηλότερα εισοδήματα.

                        Με βάση αυτές τις τρεις βασικές αρχές, έχουμε κάνει κάποιες διαφοροποιήσεις μετά και από συζήτηση και με τους εκπροσώπους του κλάδου, έτσι ώστε να καταλήξουμε σε μία λύση, η οποία να είναι αποδεκτή απ’ όλους, την οποία λύση θα δείτε και αύριο.

ΕΛ. ΚΩΣΤΑΡΕΛΟΥ: Θα ήθελα να σας ρωτήσω, το Πρόγραμμα Σταθερότητας το οποίο βλέπουμε δίνει περισσότερο βάρος στο σκέλος των εσόδων. Δηλαδή, το μεγαλύτερο ποσοστό που θα εξοικονομήσετε, θα είναι από τα έσοδα. Αν θυμάμαι καλά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ήθελε να είναι από τις δαπάνες. Πώς έγειρε έτσι η πλάστιγγα και πώς τελικά θα είναι ικανοποιημένοι, εφ’ όσον έγειρε έτσι η πλάστιγγα; Το πρώτο είναι αυτό.

                        Και το δεύτερο: λέτε ότι θα εξοικονομήσετε 1,1 δισ. από τη φορολογική κλίμακα. Αυτή η εξοικονόμηση του 1,1 δισ., προφανώς κάπου θα έχετε καταλήξει, από κάπου θα προέρχεται, μπορείτε να μας το εξειδικεύσετε αυτό;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ:  Ως προς το δεύτερο, η εξοικονόμηση του 1,1 δισ. ευρώ δεν είναι από τη φορολογική κλίμακα αυτή καθ’ αυτή, είναι κυρίως από την κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης και των φοροαπαλλαγών. Από εκεί είναι που προέρχεται, όχι τόσο από την κλίμακα. Η κλίμακα θα είναι πιο προοδευτική, αλλά δεν θα έχει τεράστιο όφελος για το Δημόσιο, δημοσιονομικό.

                        Τώρα, κοιτάξτε, το 2010 είναι μια ειδική χρονιά, στην οποία η Κυβέρνηση παράλληλα με την περικοπή μιας σειράς δαπανών – που η περικοπή αυτή καθ’ αυτή ξεπερνάει τις δύο ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ –επέλεξε να κάνει και ορισμένες αυξήσεις δαπανών, όπως στην Παιδεία, στις δημόσιες επενδύσεις κλπ.

                        Γι’ αυτό το λόγο, στο τελικό αποτέλεσμα μεταξύ εσόδων και δαπανών, γέρνει η πλάστιγγα λίγο περισσότερο στα έσοδα απ’ ό,τι στις δαπάνες. Όμως, αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι δεν είναι πως δεν μειώσαμε τις δαπάνες όσο μας είχαν ζητήσει, αλλά ταυτοχρόνως αποφασίσαμε και μία ανακατανομή δαπανών.

                        Από το 2011 μέχρι το 2013, το βάρος ισορροπεί και πηγαίνει και περισσότερο λίγο προς το κομμάτι των δαπανών. Ο λόγος για τον οποίο το κάναμε αυτό, ήταν αφ’ ενός διότι το 2010 θελήσαμε συνειδητά να πάρουμε μια πολιτική απόφαση υποστήριξης ορισμένων πραγμάτων, ακριβώς σε μια χρονιά που θα είναι δύσκολη για την ελληνική οικονομία. Και δεύτερον, επίσης, γιατί για να ανακαλύψει κάποιος τις πραγματικές δυνατότητες εξοικονόμησης, πρέπει να έχει περάσει στο νέο τρόπο κατάρτισης του Προϋπολογισμού και να έχει γίνει η εκ του μηδενός αξιολόγηση των δαπανών όλων των Υπουργείων. Κάτι που θα γίνει τώρα, στο α’ εξάμηνο του 2010.

Γ. ΚΟΥΡΟΣ: Προσθήκη στην ίδια ερώτηση. Μπορείτε να μα πείτε πως επιμερίζεται το ποσό το 1,1 δισ.; Δηλαδή τι πάει σε φοροαπαλλαγές, τι σε αυτοτελή και τι σε κλίμακα; Γιατί φαντάζομαι έχετε κάνει τους υπολογισμούς. 

Γ. ΖΑΝΙΑΣ: Νομίζω ότι είναι πάνω από 900 εκ. ευρώ από τις φοροαπαλλαγές και από την αυτοτελή φορολόγηση.

ΠΡ. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Θα ήθελα να ρωτήσω αν αύριο στο νομοσχέδιο θα δώσετε κλίμακα, την κλίμακα για τις γονικές παροχές ή θα είναι η ίδια διάταξη.

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Θα δώσουμε αφορολόγητο και κλίμακα για τις γονικές παροχές.

Θ. ΚΟΥΚΑΚΗΣ: Κύριε Υπουργέ, στο Πρόγραμμα Σταθερότητας δεν γίνεται καμία αναφορά σε κάποιο φόρο, ο οποίος να σχετίζεται με τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού.

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Ναι.

Θ. ΚΟΥΚΑΚΗΣ: Θα ήθελα να μου πείτε αν θα επιβληθεί σχετικός φόρος. Αυτό είναι το ένα ερώτημα. Και το δεύτερο ερώτημα που θα ήθελα να υποβάλω, είναι εάν για το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης ενημερώθηκε η Τράπεζα της Ελλάδος κι αν υπήρχε κάποια συνεργασία στην κατάρτισή του.

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Ως προς το πρώτο σας ερώτημα, το θέμα της θέσπισης κάποιου φόρου, σχετιζόμενου με το Ασφαλιστικό, προέκυψε από τη διαβούλευση για το Ασφαλιστικό, δεν είχε προκύψει από τη διαβούλευση για το φορολογικό. Μας μεταφέρθηκε ως ζήτημα για να το εξετάσουμε. Εμείς, κάνουμε μία συζήτηση επ’ αυτού. Δεν υπάρχει κάποια απόφαση και εφόσον δεν υπάρχει κάποια απόφαση, δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη γι' αυτό στο Πρόγραμμα Σταθερότητας.

                        Με την Τράπεζα της Ελλάδος, δεν υπήρξε μία, αν θέλετε, θεσμοθετημένη συνεργασία γύρω από το Πρόγραμμα Σταθερότητας. Όμως, με τον Διοικητή της Τράπεζας Ελλάδος έχουμε επανειλημμένα συζητήσει τις βασικές παραμέτρους ενός Προγράμματος Σταθερότητας, τον τρόπο εφαρμογής του, βασικές παραδοχές.

                        Έχουμε μιλήσει με στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος σχετικά με τα μακροοικονομικά σενάρια. Ο Πρόεδρος του ΣΟΕ, ο κ. Ζανιάς, συγκάλεσε επανειλημμένα συσκέψεις του Συμβουλίου με συμμετοχή και εκπροσώπων της Τράπεζας της Ελλάδος, για να συζητήσουμε όλα αυτά, με ανθρώπους από το ΚΕΠΕ, για να δούμε αν ήμασταν εκτός ή όχι των διαφόρων σεναρίων. Άρα, υπάρχει μία συνεργασία, αλλά δεν θέλω να πω εδώ ότι το συνυπογράφει η Τράπεζα της Ελλάδος, διότι είναι διαφορετικοί θεσμικοί ρόλοι.   

Γ. ΠΑΠΠΟΥΣ: Κύριε Υπουργέ, απ’ ό,τι βλέπουμε, τα spreads των ομολόγων διευρύνονται και στις δηλώσεις που κάνατε στο «Bloomberg» είπατε ότι είναι δύσκολο να πείσουμε τις αγορές. Θεωρείτε ότι οι αγορές δεν πείστηκαν απ’ αυτά που άκουσαν σήμερα ή…

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Κύριε Παππού, λείπατε στο ρεπορτάζ σας όταν απάντησα σ' αυτή την ερώτηση. Είπα ότι το ζήτημα της πειθούς των αγορών, δεν είναι κάτι το οποίο λύνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Θα περάσουμε μία δύσκολη περίοδο κι αυτό εννοούσα όταν μίλησα σήμερα το πρωί στο «Bloomberg», ότι, δηλαδή, δεν υπάρχει μία μαγική κίνηση. Καμία μαγική κίνηση σήμερα δεν υπήρχε.

                        Η ελληνική Κυβέρνηση, ό,τι και να έλεγε σήμερα, δεν θα άλλαζε ως δια μαγείας τη νευρικότητα των αγορών απέναντι στην Ελλάδα, διότι υπάρχει ένα πρόβλημα αξιοπιστίας, το οποίο πρέπει να το αντιμετωπίσουμε σε βάθος χρόνου. Ό,τι και να λέγαμε σήμερα στο Πρόγραμμα Σταθερότητας. Νομίζω πως θα είναι σαφές από την ανάλυση του προγράμματος ότι έχουμε ένα πολύ σοβαρό κείμενο, με μία στρατηγική στιβαρή από πίσω, φιλόδοξη, ρεαλιστική, δύσκολη, την υλοποίηση της οποίας θα παρακολουθήσουν όλοι και με βάση την οποία θα κρινόμαστε τους επόμενους μήνες.

ΧΡ. ΖΙΩΤΗΣ: Δηλαδή, τι χρονικά περιθώρια δίνετε, έτσι ώστε να αντιστραφεί το κλίμα;

Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο. Ελπίζουμε ότι μέσα στο πρώτο εξάμηνο θα υπάρχει, καταρχάς μέσα στο πρώτο τρίμηνο θα υπάρχει ένα πρώτο δείγμα γραφής. Θα υπάρχουν οι αντιδράσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μέσα στο πρώτο εξάμηνο θα έχουν καταλάβει όλοι αν πράγματι σοβαρολογούμε ή αν κάνουμε μία άσκηση επί χάρτου.

Ευχαριστώ πολύ.


Σχολιάστε εδώ

για να σχολιάσετε το παραπάνω θέμα πρέπει να εισέλθετε


x

Τι θέλετε να αναζητήσετε;